Zo nu en dan ontdekt men onder zwerfstenen typen die een nieuw gidsgesteente blijken te zijn. Dit laatste vooral dankzij stenenverzamelaars die jaar in jaar uit hun vakantie doorbrengen in Zweden, Noorwegen of Finland. Daar gaat men op zoek naar gesteenten die wellicht een nieuw gidsgesteente kunnen opleveren. Vergelijking van de meegenomen gesteentemonsters met zwerfstenen levert op deze manier zo nu en dan verrassingen op. Västervikkwartsiet is zo'n verrassing.

Västervikkwartsiet bezit een typisch grijsblauwe tot licht amethist-achtige kleur. Zwerfsteen van Borger.

Kwartsiet is een hard kwartsgesteente dat door metamorfose uit zandsteen

ontstaat. Daarnaast kent men ook zogenaamde diagenetische kwartsiet met

vergelijkbare eigenschappen. Dit laatste, bikkelharde kwartsgesteente ontstaat

in vochtig-warme klimaten vrij dicht onder het oppervlak door het dichtkiezelen van de poriën van zandsteenpakketten. Deze veranderen daardoor in een dicht, keihard gesteente. Er bestaat dus metamorfe kwartsiet en een gesteente met vergelijkbare eigenschappen dat niet metamorf is, dus nog gewoon sedimentair.
 

Bij metamorfe kwartsieten zijn de afzonderlijke zandkorrels bij hoge

druk en verhoogde temperatuur, diep in de aardkorst, vervormd en tegelijk gerekristalliseerd. De

korrels zijn daarbij sterk vertand en innig met elkaar vergroeid. Op de

breuk zijn dergelijke gesteenten fijn borstplaatachtig dicht maar soms

ook glasachtig met de kenmerkende vetglans die kwarts eigen is.

Västervikkwartsiet. De ietwat gewolkte structuur is kenmerkend voor deze kwartsieten. Zwerfsteen van Grollo (Dr.).

Aan de zuidoostkust van Zweden bij de plaats Västervik komt een

karakteristieke kwartsiet voor die van buiten en ook op doorslag

blauwachtig grijs van kleur is. De intensiteit van de blauwe kleur is

variabel. Soms is de kleur enigszins paarsblauw waardoor de herinnering

aan amethist opgeroepen wordt. De meeste zwerfstenen echter zijn

grijsachtig met een meer of minder duidelijke blauwe kleurzweem, waar soms nog iets van rood

doorheen schijnt. Van dichtbij valt op dat het gesteente een ietwat

gewolkte structuur bezit.

 

In de keientuin in Borger liggen meerdere Västervikkwartsieten, dus zeldzaam is

dit nieuwe gidsgesteente bepaald niet. Eén ervan, waarvan de kleur

lokaal licht amethistkleurig is, heeft in de keientuin een aparte plaats

gekregen.

 

De blauwe kleur in kwarts en kwartsgesteenten komt in Scandinavië

relatief veel voor. Veel granieten bezitten blauwe kwarts, bepaalde rapakivigranieten en porfieren niet

uitgezonderd. Elders in Europa komt blauwe kwarts weinig voor. De oorzaak van de blauwe kleur kan verschillend zijn. In

sommige rapakivi's wordt de kleur veroorzaakt door zeer fijn verdeelde,

uiterst kleine naaldjes van rutiel. Deze verstrooien alleen het blauwe

licht uit het kleurenspectrum, net als fijne stofdeeltjes in de lucht die

verantwoordelijk zijn voor de blauwe kleur daarvan. In andere gevallen

kan de kleur veroorzaakt zijn door roosterfouten in kwartskristallen

of gewoon doordat net als in gletsjerijs het rode licht uit het lichtspectrum

geabsorbeerd wordt waardoor het blauw wordt gereflecteerd.

Västervikkwartsiet. Vooral als de stenen nat zijn komt de blauwe kleur tot uitdrukking. Zwerfsteen van Tien Heugten, Schoonlo (Dr.).

Wat de typische blauwe kleur in Västervikkwartsiet veroorzaakt, is niet bekend.

Opvallend is de blauwe kleur wel, vooral als de steen nat is.