Ondanks hun zeldzaamheid, zijn in de loop van de tijd in

Noord-Nederland vrijwel alle bekende zwerfsteentypen uit

het Oslogebied gevonden, rhombenporfieren voorop, gevolgd

door die van larvikiet. Hoewel deze steensoorten afkomstig zijn uit hetzelfde magmatype,

verschillen beide gesteenten sterk in uiterlijk. Larvikiet is doorgaans een grof- tot grootkorrelig gesteente en op het breukvlak grijs tot blauw-grijs van kleur. Verweerd is de kleur van het gesteente grijswit tot geelbruin

met verspreid over het oppervlak zwarte vlekken en spikkels.

 

Larvikietvondsten wekken op het eerste gezicht de indruk dat het

gesteente weinig variabel is. Niets is minder waar. Zo loopt de

korreling uiteen van fijn- tot grootkorrelig, met alle stadia daar

tussen in. Typen met een richtloos korrelige structuur als bij graniet

overheersen, maar er zijn daarnaast larvikiettypen bekend met enigszins

parallel gerichte rhombische veldspaten. In een enkel geval herinnert het uiterlijk zelfs aan een gneis. De gerichtheid van de veldspaten is waarschijnlijk veroorzaakt door stromingen in het magma.

Larvikiet, verweerd met zilverachtig Schiller-effect - Zwerfsteen van Werpeloh (Dld.).	Larvikiet met gerichte veldspaten met een geringe mate van Schiller-effect - Zwerfsteen van Werpeloh (Dld.).
Larvikiet, middelkorrelig grijswit type met relatief veel donkere mineralen - Zwerfsteen van Werpeloh (Dld.).	Larvikiet, gneisachtig type met gering Schiller-effect - Zwerfsteen van Vindblaes, Limfjord, Denemarken.

De belangrijkste verschillen tussen zwerfstenen van larvikiet hebben betrekking op de kleur van

het gesteente. Lichtgrijze typen zijn het talrijkst, gevolgd door

meer blauw-grijze varianten. Deze laatste tonen ook het vaakst

een parelmoerschittering. Veel zeldzamer zijn de donker groenzwarte

en de bruinrode kleurvarianten. De bruinrode typen kennen we onder

de oude naam tönsbergiet. Tussen tönsbergiet en gewone

grijze larvikiet bestaan talloze overgangen. Vooral grijze larvikieten

met oranjerode spikkels, vlekken, lijntjes en vegen komen vrij veel

voor.

Larvikiet, licht hemelsblauw gekleurd door het iriseren van de veldspaten (Schiller effect) - Zwerfsteen van Voera, Västeroya, Sandefjord, Noorwegen.	Larvikiet, donker type met Schiller-effect - Klastad, Tjölling oostelijk van Larvik, Zuid-Noorwegen.

Naast tönsbergiet, zijn er larvikieten die vol oranje tot rood van

kleur zijn. Ze komen in situ o.m. voor bij Rödberg aan de kust

bij Larvik. Zwerfstenen ervan vinden we langs de kusten in het

Deense Noord-Jutland en vooral ook in Zuid-Noorwegen zelf. Tenslotte

is nog een somber ogend, meestal grootkorrelig en porfierisch type

larvikiet bekend: kjelsåsiet. Om een vergelijking te maken, kjelsåsiet

heeft vaak veel weg van een syenietgabbro met sombergrijze,

vierkante en rechthoekige veldspaten die omgeven zijn door een

lichte rand. Tussen de plagioklazen zien we onregelmatige

aggregaten van kaliveldspaat en donkere mineralen. Kjelsåsiet

gaat heel geleidelijk over in gewone grijze larvikiet. Kortom,

afgaand op de weinige zwerfstenen die we kennen lijken larvikieten

misschien allemaal op elkaar, maar dat is bepaald niet het geval.

Tönsbergiet - Zwerfsteen van Voera, Västeroya, Sandefjord, Noorwegen.	Kjelsåsiet - Zwerfsteen van Werpeloh (Dld.).
Porfierische larvikiet met rhombische veldspaten - Zwerfsteen van Voera, Västeroya, Sandefjord, Noorwegen.	Larvikiet, type Rödberg - Zwerfsteen van Voera, Västeroya, Sandefjord, Noorwegen.
Larvikiet - Zwerfsteen van Voera, Västeroya, Sandefjord, Noorwegen.	Larvikiet, oranjerood gevlekt type - Zwerfsteen van Voera, Västeroya, Sandefjord, Noorwegen.
Larvikiet, grijsblauw type met bleekoranje vlekken en aders - Zwerfsteen van Voera, Västeroya, Sandefjord, Noorwegen. de oranje verkleuring van het gesteente is het gevolg van veroudering en omzetting.	Larvikiet, grijsblauw met schiller-effect - Zwerfsteen van Voera, Västeroya, Sandefjord, Noorwegen.
Kjelsasiet - Zwerfsteen van Heggelie Elve, noordelijk van Oslo. De grote veldspaateerstelingen van plagioklaas zijn witommanteld door kaliveldspaat.	Tönsbergiet - Zwerfsteen van Werpeloh (Dld.)   Verweerd hebben tönsbergieten een minder fraai uiterlijk dan onverweerde exemplaren uit keileem of een strandrolsteen. De rhombische veldspaten zijn van plagioklaas. Ze verweren krijt-achtig wit. De matrix bestaat vooral uit bleekoranje kaliveldspaat. Kwarts is vrijwel altijd in een gering percentage aanwezig.

Larvikiet neemt in het Oslogebied in Zuid-Noorwegen een oppervlak

in van ca. 1705 km². Dat is meer dan rhombenporfier, dat een

oppervlak beslaat van ca.1160 km². Oorspronkelijk heeft rhombenporfier een veel uitgestrekter areaal in het Oslogebied bedekt, maar veel ervan is door erosie in de loop van de tijd verdwenen. Larvikiet is een dieptegesteente, dat pas veel later in de geologische geschiedenis aan erosie werd blootgesteld. Ondanks het kleinere areaal vinden we vaker zwerfstenen van rhombenporfier dan van larvikiet.

Dit komt vooral doordat rhombenporfieren veel makkelijker herkend

worden. Larvikieten vallen tussen de overige zwerfstenen minder in het oog. Hier komt nog bij dat larvikiet door het grofkorrelige karakter en het vrij hoge plagioklaasgehalte veel gevoeliger is voor verwering en verbrokkeling.

Het bijzondere aan een zwerfsteeenvondst van larvikiet is niet alleen zijn

zeldzaamheid, ook als gesteente is het bijzonder, om niet te zeggen volstrekt uniek. Nergens anders

dan in het Oslogebied komt het op aarde voor. Dat kunnen we van

rhombenporfieren niet zeggen. Die zijn van meer plaatsen bekend.

Bij Rödberg, een paar kilometer zuidwestelijk van Larvik komt een grootkorrelig, roodoranje gekleurd type larvikiet voor met slechts hier en daar een grijze rhombische veldspaateersteling. Het gesteente wijkt duidelijk af van de bekende tönsbergiet.	Oranje larvikiet van Rödberg bij Larvik.   Het gesteente bevat een gering percentage kwarts, naast een enkele grijze veldspaateersteling.