Dit vulkaantype vormt de allergrootste vulkanen, niet alleen op aarde, maar ook in ons zonnestelsel. Schildvulkanen vormen een vlak gewelfd, schildvormig lichaam.
De grootste vulkaan die bekend is, is Olympus Mons op de planeet Mars.
Het is een enorme schildvulkaan, maar is reeds lang uitgedoofd. Zijn
breedte aan de basis is maar liefst 600km. De top bereikt een hoogte van
26km.
De hellingen van de enorme vulkaan zijn zo flauw dat toekomstige astronauten
niet of nauwelijks in de gaten zullen hebben dat ze bezig zijn aan de
beklimming van een enorme vulkaan.
Op aarde zullen schildvulkanen dergelijke hoogten als op Mars nooit bereiken.
Zwaartekracht zou dat verhinderen. Olympus Mons zou op aarde onder zijn
eigen gewicht bezwijken en ineenstorten. Het vermoeden is dat Olymus Mons
op Mars op een vergelijkbare manier is ontstaan als Hawaï.
![]() |
Panoramafoto van de Mauna Loa op Hawaï. Deze schildvulkaan is de grootste vulkaan op aarde. |
De vulkaan Mauna Loa en de Mauna Kea op Hawaï zijn typische voorbeelden
van schildvulkanen. Met een breedte van 120km aan de basis en een hoogte
van 10 kilometer is Mauna Loa tevens de grootste vulkaan op aarde. Het
enorme vulkaanlichaam is opgebouwd uit vele duizenden lavastromen die in
de loop van de tijd vanuit de krater in een radiair patroon steeds weer op
andere plaatsen zijn uitgevloeid. De platte vorm van schildvulkanen wordt
deels veroorzaakt door de dunvloeibaarheid van basaltisch magma, maar ook
doordat de lava heel dikwijls uit spleten op de flanken van de vulkaan
te voorschijn komt.
Op Hawaï komen meer schildvulkanen voor. Ze liggen op een rij. Behalve
Mauna Loa en Mauna Kea is de voortdurend actieve Kilauea
ook een vulkaan van dit type.
De top van een schildvulkaan wordt meestal gemarkeerd door een brede
ronde krater met steile wanden. In die van de Kilauea was een tijdlang
een lavameer aanwezig. De gloeiend hete lava bleef in de krater vloeibaar
doordat van onderen voortdurend nieuwe lava werd aangevoerd terwijl
de afgekoelde en deels gestolde lavakorst in de diepte wegzakte.
Basaltische lava kan een temperatuur bereiken van ca. 1200 graden Celsius.
![]() |
Schematische weergave van de bouw van een schildvulkaan. |
De schildvulkaan Erta Ale in het gortdroge noordoosten van Ethiopië is
weliswaar veel kleiner dan de vulkanen op Hawaï, maar ook hier vloeien van
tijd tot tijd grote hoeveelheden dunvloeibaar basalt naar buiten. Erta Ale
bezit ook een caldera met daarin een ronde krater die gevuld is met
vloeibare lava. Het niveau van het lavameer stijgt en daalt voortdurend.