Dit is een groep tabulate koralen met corallieten, die onder
een scherpe hoek aan de buitenzijde van de kolonie uitmonden.
De corallieten zijn deels afgeplat of lijken ietwat samengedrukt.
De openingen aan de buitenzijde van de kolonie zijn daardoor
soms ovaal veelhoekig, elliptisch, sikkel- of spleetvormig. Dit
laatste is met name het geval bij Subalveolites en Coenites.
Alveolites
Dit is een karakteristiek gebouwde tabulaat. Onder zwerfstenen komen
verschillende soorten/typen? voor. De kolonies van Alveolites zijn
meestal massief, maar incrustrerende (=overkorstend) typen, met
op het kolonieoppervlak onregelmatige uitstulpingen zijn eveneens
bekend. De grof gebouwde typen van Alveolites lijken op dwarsdoorsnede
sterk op gewone favosieten. De corallieten zijn veelhoekig of ietwat
halvemaanvormig.
Hét verschil met favosieten is dat de corallieten bij Alveolites schuin
aan het oppervlak van de kolonie uitmonden. In eerste instantie
lijkt het alsof we met een favosiet te maken hebben, waarvan de
corallieten eenzijdig in dezelfde richting zijn samengedrukt. De
gedeformeerde indruk die de corallieten bij Alveolites maken, is
echter een soorteigen kenmerk. Oppervlakkig gezien lijkt de
rangschikking van de corallieten in combinatie met de samengedrukte,
soms ietwat elliptische, doorsneden enigszins op een visschubstructuur.
Hoekporiën zijn aanwezig, meestal vormen ze slechts één rij op de
wanden van de corallieten. Septale naalden zijn bij sommige typen klein,
waardoor ze niet opvallen. Bij grover gebouwde alveolieten, vooral bij
typen waarbij de corallieten verdikte wanden bezitten, zijn septale
stekels veel talrijker en ook duidelijker.
![]() |
Alveolites sp. - Zwerfsteen van Neuenkirchen (Dld.). Door de vele groeionderbrekingen bezit deze koraalkolonie een grof laminaire bouw. |
Subalveolites
Dit is een tabulate koraal die veel verzamelaars van noordelijke
kalksteenfossielen niet op het netvlies hebben staan. Toch zijn
zwerfstenen ervan allerminst zeldzaam. Kolonies van Subalveolites
worden in allerlei groottes gevonden. De meeste vondsten zijn
onregelmatig van vorm: knol- of peervormig, kurkachtig afgeplat of
de kolonies vormen overkorstingen over andere tabulaten of
stromatoporen. Zwerfstenen van Subalveolites hebben veelal een
licht bruingele of geelwitte kleur en bezitten zo’n fijne structuur dat
ze meestal voor stromatoporen gehouden worden (misschien zijn
ze dat ook wel). Pas na het natmaken of na het etsen openbaren
ze hun typische structuur.
Subalveolites bezit kleine, zeer smalle, sterk afgeplatte corallieten.
Op doorsnede zijn deze halvemaanvormig, gerekt ovaal of spleetvormig.
In het laatste geval herinneren de kleine, smalle doorsneden aan het
typische vluchtbeeld van meeuwen.
De corallieten van Subalveolites monden onder een scherpe hoek
uit aan het kolonieoppervlak. Dit geeft op overlangse doorsnede een
beeld van zeer dicht opeengelegen, schuin omhooglopende
corallietbuisjes. De corallieten bevatten horizontaal geplaatste tabulae.
Poriën zijn, indien zichtbaar aanwezig in de hoeken van de corallieten
geplaatst.
Coenites
Hoewel bepaald niet zeldzaam is Coenites een van de minst opvallende
tabulate koralen. Dit komt vooral de geringe grootte van de koraaltakken.
Die zijn namelijk 1,5 tot 4 mm dik, met een lengte van ca. 1 tot
maximaal 6 cm. Dat deze soort niet bij de takvormige tabulaten wordt
behandeld komt omdat de corallieten, net als bij bovenstaande soorten,
onder een scherpe hoek aan de buitenzijde van de koraaltakken
uitmonden. De corallietopeningen zijn daardoor smal, spleet- of
sikkelvormig.
![]() |
|
Coenites sp. - Zwerfsteen van Groningen. In deze sterk verweerde, mergelige kalksteen zijn talrijke smalle takfragmenten uitgeprepareerd. |
Coenites sp. - Zwerfsteen van Groningen. |
Coenites is een struikvormig vertakt type tabulate koraal. Complete
kolonies zijn tot dusver - ook ingebed in kalksteen- als zwerfsteen
onbekend. Wel vinden we regelmatig kalkzwerfstenen die vol zitten met
kleinere en grotere takfragmenten. Deze zijn duidelijk ontstaan uit
geërodeerde, uiteengevallen kolonies. De kalkige fragmenten kwamen
te midden van ander kalkig materiaal op de zeebodem terecht, waar het
als rifdebris na verloop van tijd in harde kalksteen veranderde.
Dat Coenites in verzamelaarskringen onbekend is, komt vooral door
het onopvallende uiterlijk en het feit dat men de fragmenten aanziet
voor Silurische bryozoën, want daar lijken ze veel op. Per definitie is
deze groep fossiele organismen voor verzamelaars ‘terra incognita’
bij gebrek aan vergelijkingsmateriaal en geschikte literatuur.
De dunne takfragmenten bestaan uit kleine, op doorsnede polygonale
corallieten. Aan overlangse takdoorsneden is te zien dat de corallieten
vanuit het midden van de takken naar de buitenzijde uitstralen. Ze
monden onder een scherpe hoek aan het oppervlak uit. Dit heeft tot
gevolg dat de openingen van de corallieten niet veelhoekig zijn, maar
smalle gebogen groefjes vormen of sikkelvormig of zelfs spleetvormig
zijn. Net als bij sommige typen Subalveolites lijken de corallietopeningen
van Coenites op het vluchtbeeld van vogels.
Poriën en tabulae zijn weliswaar aanwezig, maar zonder loep of
binoculair is daar weinig van te zien. Hetzelfde geldt voor de septale
stekeltjes op de binnenwanden van de corallieten.
![]() |
Coenites sp. - Zwerfsteen van Groningen. |