Granaat is een makkelijk te herkennen roodachtig mineraal. Zowel in magmatische als in metamorfe zwerfstenen komt dit mineraal veel voor. Uit deze laatste groep zijn granaten wel het best bekend. De granaatkristallen of aggregaten ervan bereiken daarin soms afmetingen van 10cm en meer. Granaat vormt een bijzonder veelzijdige en interessante mineraalgroep, want er zijn granaten en granaten.

 

 

Grnaat_porfyroblast_-_Tensfeld_Dldjpg

Granaatporfyroblast in biotiet-sillimaniet-glimmergneis - Tensfeld (Dld.).

 

Het grote rondachtige granaatkristal is omgeven door een zone met naaldvormige sillimaniet en grijsblauwe cordiriet. Granaten kunnen in migmatietgneizen vele centimeters grote kristallen vormen. De kleur kan roodbruin zijn, zoals op de foto, of meer roserood. De kleur vormt geen aanwijzing voor het soort granaat. Almandien of pyroop, het is met een loep niet te bepalen.

 


 

Granaten vormen een karakteristiek bestanddeel in zowel laag- als 

hoogmetamorfe gesteenten. Granaatamfibolieten zijn als zwerfsteen

niet zeldzaam. Daarnaast komen granaten ook vrij vaak voor in granieten en

vooral in pegmatieten. Bijzonder is het voorkomen van het rode

mineraal in gesteenten die bij zeer hoge druk en een sterk verhoogde temperatuur

zijn gevormd. Het bekendst zijn ze uit mafische (granaat)granulieten

granaatcoronietische gabbro's en (retro)eclogieten. Deze laatste, opvallend groenrood

gekleurde metamorfe gesteenten, komen op verschillende plaatsen in

Scandinavië voor. Zwerfstenen ervan zijn herhaaldelijk gevonden, al

is het groen daarin vaker somber zwartgroen dan het fraaie grasgroene

in eclogieten uit de buurt van de Noorse stad Bergen.

 

 

In magmatische zwerfstenen vormen granaten regelmatig fraaie,

kristallografisch begrensde kristallen. Regelmatig zijn ze ook roestig

verweerd, zelfs in het inwendige van de stenen. Dit laatste is vaak het

geval in pegmatieten en granieten. Vaak zijn de granaten daarin niet rood

maar erg donker, bijna zwart soms. De rondachtige granaatvlekken

lijken van enige afstand wel op donkere rozijnen.

 

 

Granaten vertonen geen splijting. De breuk is onregelmatig, soms

schelpvormig. Vaak zijn de kristallen doortrokken van scheurtjes als

gevolg van tektonische processen en omzettingen in het verleden.

Granaat is harder ( 6,5 – 8) dan kwarts en is daarmee in potentie een

edelsteen. In zwerfstenen is de kwaliteit zo beroerd, dat het woord 'edelsteen' op grote afstand staat.

 


 

 

Pegmatiet_met_granaten_-_Hoogkerk_Grjpg Pegmatiet_met_granaten_-_Hubertsberg_OostzeeDldjpg

Pegmatiet met granaatkristallen - Zwerfsteen van Hoogkerk (Gr.).

Pegmatieten zijn lichtkleurige veldspaat/kwarts gesteenten. Ze bevatten dikwijls kleine en grotere kristallen van rode granaat, die soms fraai idiomorf kunnen zijn. Echter, kristalvlakken zien we maar zelden.

 

Pegmatiet met granaten - Zwerfsteen van Hubertsberg, Oostzee (Dld.).

Hoewel granaten strikt genomen edelstenen zijn, is de kwaliteit ervan in zwerfstenen allerbelabberdst. De kristallen zijn doortrokken van scheurtjes en allerlei mineralogische omzettingen. Vaak gaat de omzetting zo ver dat alleen zwarte of donker roest-kleurige vlekken over zijn gebleven. De granaten in de pegmatiet op de foto zijn ten dele omgezet.

 


De chemische samenstelling van granaten wisselt sterk. De verschillende

soorten zijn niet met gewone hulpmiddelen te onderscheiden. In

zwerfstenen komt vooral donkerbruinrode en paarsrose granaat voor.

De bruinrode soort wordt vaak almandien genoemd, de paarsrose pyroop.

Beide soorten vormen echter onderling mengkristallen, zodat meestal

niet duidelijk is met welke soort we te maken hebben. Zuivere pyroop

is overigens kleurloos!
 

 

 

Retro-eclogiet_-__Winterswijk_Gldjpg Retro-eclogiet_-_Als_Den

Granaat-amfiboliet (retro-eclogiet) - Zwerfsteen van Winterswijk (Gld.).

Het zwart-witte hoornblende-rijke gesteente bevat opvallend veel, centimeters grote aggregaten van granaat. De granaatvlekken zijn omgeven door een donkere rand van hoornblende. Het zijn reactieranden die op mineralogische omzettingenwijzen. Oorspronkelijk was het gesteente waarschijnlijk een eclogiet. Een langzaam verlopend proces van druk- en temperatuurvermindering veroorzaakte de omzetting naar grnaat-amfiboliet.

Retro-eclogiet - Zwerfsteen van Sarup, Als (Den.).

Eclogieten zijn niet alleen zeldzame zwerfstenen, het zijn ook de zwaarste gesteenten die we kennen. Eclogieten die wij als zwerfsteen vinden zijn zonder uitzondering retro-eclogieten, gesteenten dus, die terugschrijdende metamorfose hebben ondergaan. Door druk- en temperatuurvermindering werden de bestaande mineralen instabiel waardoor er nieuwe mineraalcombinaties ontstonden. De pyroxeen (augiet) is omgezet in amfibool. De granaten tonen vaak een donkere reactierand van fijnvezelige amfibool. Deze structuur wordt wel 'kelyfietisch' genoemd.

 


 

In retrograde eclogieten en peridotieten zijn granaten vaak omgeven

door een smalle, (groen)zwart gekleurde rand. De gesteenten zien

er oppervlakkig beschouwd uit als granaatamfiboliet. De donkere

zoom is een omzettingsverschijnsel als gevolg van geleidelijke

druk- en temperatuurvermindering. Men noemt dit verschijnsel retrometamorfose. Granaat

verandert als gevolg hiervan in een microscopisch fijn mengsel van

nieuwgevormde mineralen. Deze omgeven de granaten met een

smalle donkere rand. De mineralen in de zoom om de granaten

zijn macroscopisch niet te herkennen. Een dergelijke structuur

wordt wel kelyphietisch genoemd. Op de Hondsrug bij Haren is

van een kelyphietische retro-eclogiet een bijzonder fraai voorbeeld

gevonden.


 

 

Granaatgneis_-_Neuenkirchen_Dldjpg Migmatiet_met_granaatkristallen_-_Ellertshaar_Drjpg

Granaat-migmatietgneis - Zwerfsteen van Neuenkirchen (Dld.).

Migmatieten met granaten zijn meestal grijsachtige biotietrijke gesteenten met banden, vegen en strepen van lichtkleurige kaliveldspaat en kwarts. Verspreid in het gesteente komen meer of minder talrijke granaten voor, meest in de vorm van onregelmatige of rondachtige kristallen of aggregaten. In bovenstaande steen zijn de granaten vooral in de lichtkleurige delen (neosoom) geconcentreerd. Zie voor 'neosoom' de nadere uitleg in het hoofdstuk over migmatieten.

Migmatietgneis met granaten - Zwerfsteen van Ellertshaar (Dr.).

Deze gesteenten staan bij verzamelaars vooral bekend als 'biotiet-granaat-glimmergneis'. Het zijn zonder uitzondering migmatietische gesteenten, die soms grote concentraties roodbruine of rose-rode granaten bevatten. In de veldspaat-kwartsrijke neosomen zijn de granaatkristallen dikwijls fraai idiomorf. Met een beetje geluk bezitten de granaten op het breukvlak nog fraaie kristalvlakken.

Granaatporfyroblasten_in_migmatietgneis_-_Haddorf_Dldjpg Granaatporfyroblasten_in_migmatietgneis_-_Een_West_Norg

Biotiet-granaat-sillimaniet-glimmergneis - Zwerfsteen van Haddorf (Dld.).

De complexe naamgeving van dit gesteente is gebaseerd op de aanwezige mineralen in het gesteente. Het migmatietische gesteente bevat talrijke meer rose-rode granaten. De matrix bestaat in hoofdzaak uit biotietgneis met veel biotiet, die zich a.h.w. om de granaten heen 'smeert'. Onder de loep zijn in de gneisachtige delen aggregaten van fijne naaldvormige, kristallen van sillimaniet te vinden. Deze glanzen op het breukvlak zijde-achtig.

Biotiet-granaat-glimmergneis - Zwerfsteen van Een-West, Norg (Dr.).

Het gesteente is een fraaie migmatiet met allerlei mineralogische nieuwvormingen. Op de foto zijn die te herkennen aan de talrijke roodbruine, rondachtige granaten en aan de talloze witte vlekjes van plagioklaas en kaliveldspaat. De grovere lichtkleurige partijen zijn neosomen van kaliveldspaat en kwarts.

 


 

up Terug.

 

 

© 2010-heden Kijkeensomlaag.nl
Flag Counter