In Finland en Zweden heeft men aan natuursteen geen gebrek. Naast migmatietische gneizen en fijnkorrelige diabazen wint men op veel plaatsen graniet. Afhankelijk van vraag, mode en beschikbaarheid opent men voortdurend nieuwe groeves en worden oude gesloten.
In Finland is rapakivigraniet met voorsprong de belangrijkste
natuursteensoort. Bijna 70 % van al het gewonnen gesteente bestaat
uit varianten van dit gesteente. Natuursteenrapakivi’s zijn gelijkmatig ontwikkelde gesteenten
en bezitten aantrekkelijke structuren en kleuren. Niet onbelangrijk is dat
de verschillende variëteiten in grote hoeveelheden te leveren zijn, ook
in grote formaten.
De belangrijkste winplaatsen van rapakivigraniet zijn te vinden in het
Viborg-massief in Zuid-Finland en in het Vehmaa-massief in Zuidwest-Finland.
![]() |
Vehmaa
In Vehmaa wint men bij Hakkenpää in de buurt van Taivassalo een
fraaie grootkorrelige pyterlitische rapakivigraniet onder de handelsnaam 'Esko Brown'
Het gesteente is sterk porfierisch door de tot 2cm grote
roodbeige ovoïden en meer hoekige kristallen van kaliveldspaat. De
kwartsen zijn druppelvormig en grijs van kleur. Door geringe kleurvariaties
is deze rapakivigraniet minder populair dan die uit het Viborggebied.
In hetzelfde gebied wint men een bleekrode gelijkkorrelige graniet. Het
zwaartepunt van de exploitatie ligt in het oosten van het massief, bij
de plaats Uhlu. Twee typen zijn van belang: 'Balmoral Red fine grained' en 'Balmoral Red course grained'. Beide graniettypen past men veel toe
in en aan gebouwen. Ook maakt men er op grote schaal grafstenen,
aanrechten en tegelvloeren van. In Nederland worden deze variëteiten
veel toegepast.
![]() |
![]() |
Vehmaagraniet, type 'Balmoral Red fine grained'. | Vehmaagraniet, type 'Balmoral Red course grained'. |
Viborg
In het Viborggebied exploiteert men een aantal verschillende rapakivigranieten. Het
bekendst is wel het type ‘Baltic Brown’, een bleekbruine tot bruinrode
variëteit van viborgiet. De belangrijkste winplaatsen liggen bij Ylämaa, niet ver van de
Russische grens.
Uit dezelfde omgeving komt ook een donker grijsgroen
gekleurde pyterlitische viborgiet die bekend staat onder de handelsnaam 'Baltic green'.
De kaliveldspaatovoïden zijn 1,5-5cm groot. Het gesteente
dankt zijn kleur aan fijn verdeelde, uiterst kleine kristallen van hoornblende.
Het gesteente wordt gewonnen bij Raippo zuidelijk van Lapeenranta, niet
ver van de Russische grens. Men past het gesteente vanwegen zijn ingetogen kleur vooral toe in
grafmonumenten.
Elders in het Viborggebied wint men op verschillende plaatsen grootkorrelige
pyterlitische rapakivigranieten. Ze worden verhandeld onder de
handelsnamen 'Carmen Red', 'Eagle Red', Baltic Red' en 'Karelia Red'.
![]() |
![]() |
Pyterliet, type 'Carmen Red'. | Pyterliet, type 'Eagle Red'. |
![]() |
![]() |
Pyterliet, type 'Baltic Red'. | Pyterliet, type 'Karelia Red'. |
'Carmen Red' is van deze vier ondersoorten ongetwijfeld de mooiste pyterliet. Het
gesteente is fraai dieprood van kleur. Opvallend zijn de 2-5cm
grote kaliveldspaat-ovoïden. In tegenstelling tot de andere pyterlieten
bevat ‘Carmen Red’ relatief vaak ovoïden met een plagioklaasmantel.
Daarnaast vormt plagioklaas zelfstandige violetrode kristallen. Het
gesteente is mineralogisch gezien dikwijls een viborgitische pyterliet.
'Carmen Red' wordt in verschillende groeves gewonnen bij Virojoki. Iedere
groeve levert een eigen kwaliteit pyterliet vrijwel zonder kleurwisselingen.
Jaarlijks produceert men meer dan 6000 m3.
'Baltic Red' is een bruin-rode pyterliet met grote ronde en hoekige
kaliveldspaateerstelingen. De ovoïden zijn tot 5cm groot en vaak
zonair gebouwd. De veldspaten zijn omgeven door talrijke donkere
rookkleurige kwartsen. Biotiet vormt verspreid in het gesteente vrij
grote aggregaten. Met de bruinrode kaliveldspaat contrasteren ze
sterk in kleur. Het gesteente wordt gewonnen bij Ruotila en Sippola,
gelegen in de buurt van Hamina aan de zuidoostkust van Finland.
'Eagle Red' is eveneens een pyterliet, maar is minder grootkorrelig
dan beide vorige typen. De kleur varieert van bruinachtig vleesrood
tot diep steenrood. De kaliveldspaten zijn onregelmatig rondachtig of
zelfs hoekig van vorm. Ze vormen weinig duidelijke ovoïden. Een ring
van plagioklaas is vrijwel altijd afwezig. De kwartsen zijn zeer talrijk
en donker grijsbruin van kleur. Samen met zwarte biotiet
contrasteren zij met de kaliveldspaat. Men wint het gesteente bij
Kotka aan de zuidkust.
'Karelia Red' tenslotte is weer een grootkorrelige pyterliet met relatief
grote (tot 5cm) ronde, vaak gezoneerde kaliveldspaat-ovoïden.
Daarnaast komen ook veel kleinere, onregelmatige tot rechthoekige
kaliveldspaten voor. De verspreid aanwezige ovoïden, soms met een
groenachtige plagioklaaszoom, geven het gesteente een porfierisch
karakter. Tussen de grote kaliveldspaten vormen kwarts, biotiet,
plagioklaas en kleinere kaliveldspaten kleine en grotere onregelmatig
begrensde opeenhopingen. De kleur van deze Pyterliet is diep
bruinrood. Het gesteente wordt gewonnen bij Ravijoki (Virolahti).