Dioriet is net als graniet een richtingloos korrelig dieptegesteente. Als zwerfsteen komt het echter minder vaak voor. Zwerfstenen van dioriet zijn niet moeilijk te herkennen. Enigszins verweerd - en dat zijn de meeste zwerfstenen - zijn het uitgesproken wit-zwarte gesteenten, die voor het grootste deel uit slechts twee verschillende mineraalsoorten zijn opgebouwd: witte plagioklaas en zwarte hoornblende. Van een afstand ogen zwerfstenen van dioriet donkergrijs of als ze iets grofkorreliger zijn zwartbont. Aan deze kleurstelling danken ze ook hun naam. Het Griekse 'diorizein' betekent 'onderscheid'of 'verschillend'.

 

Gewoonlijk bevatten diorieten naast plagioklaas en hoornblende ook

een beetje kwarts en biotiet, maar altijd minder dan 5%.  Bij aanwezigheid

hiervan is de naam kwartsdioriet gerechtvaardigd. Kwartsdiorieten op hun

beurt gaan bij verdere kwartsrijkdom over in het gesteente tonaliet.

Komt ook nog kaliveldspaat in beeld dan gaat dioriet over in granodioriet.

 

Diorieten en gabbro's zijn macroscopisch nauwelijks of niet van elkaar te

onderscheiden. Wel bestaan er als het om Scandinavische zwerfstenen

gaat ezelsbrugjes die het makkelijker maken om beide gesteentesoorten

uit elkaar te houden.

Het echte onderscheid tussen beide soorten gesteente is gebaseerd

op de samenstelling van de plagioklaas. Plagioklaas is een verzamelnaam

voor een aantal in samenstelling verschillende natronkalkveldspaten. In

gabbro's komen vooral grijs gewolkte donkerder gekleurde calciumrijke 

plagioklaassoorten voor, in diorieten de meer lichter gekleurde. Bij diorieten

kleuren de plagioklazen aan de buitenzijde van de stenen altijd wit. Bij

gabbro's zijn de plagioklazen sombergrijs tot donkergrijs van kleur. 
 

Kwartsdioriet - Zwerfsteen van Sellingerbeetse (Gr.).	Kwartsdioriet - Zwerfsteen van Emmerschans (Dr.).
Dioriet - Zwerfsteen van Groningen (Gr.).   Op het breukvlak is de plagioklaas ietwat blauwwit van kleur. Aan de buitenkant verweert dit mineraal krijtwit.	Oeralietgabbro - Zwerfsteen van Emmerschans (Dr.).

Een goede vuistregel is dat de hoeveelheid plagioklaas in diorieten

vrijwel altijd hoger is dan de zwarte hoornblende. Om het verschil met

gabbro's aan te geven geldt voor zwerfstenen van dioriet: 2/3 wit en

1/3 zwart. Bij zwerfsteengabbro's is dit net andersom.

 

Hoornblende is het donkere bestanddeel in het gesteente. Meestal is

het mineraal diepzwart van kleur en vertoont het vaak een sterke

glasglans. Soms is ook augiet aanwezig. Dat dit zwartgroene mineraal

meer een metaalglans vertoont mag zo zijn, met de loep zijn beide

mineralen niet of nauwelijks van elkaar te onderscheiden.

 

Afhankelijk van de mineralogische samenstelling onderscheiden we

onder zwerfstenen naast gewone dioriet ook kwartsdioriet (dioriet met

een beetje kwarts), biotietkwartsdioriet en (kwarts)monzodioriet. Deze

laatste bevat een beetje kaliveldspaat.

 

Afkomstig uit de keileem zien diorieten er doorgaans fris uit. De plagioklaas

is bij deze zwerfstenen krijtwit verkleurd waardoor het mineraal sterk met

de zwarte hoornblende contrasteert. Akkervondsten of zwerfstenen uit het

keizand zien er pokdalig uit omdat de plagioklaas door oplossing verdwenen

is en putjes in het oppervlak heeft achter gelaten. Deze sterk verweerde

diorieten hebben een ruw oppervlak en zijn somber zwart gekleurd. Het

verschil met gabbro's en amfibolieten is in deze gevallen moeilijk aan te

geven.
 

Amfiboliet - Zwerfsteen van Werpeloh (Dld.).	Granaatamfiboliet - Zwerfsteen van Horne Naes, Fünen, DK.

Diorieten worden soms ook met amfibolieten verward. Deze eveneens

zwart/witte gesteenten zijn van metamorfe origine en hebben vaak een

gelaagd/gestreept uiterlijk. Bovendien bevatten amfibolieten geen kwarts.

Zijn in het gesteente ook nog roodachtige granaten aanwezig dan hebben

we vrijwel zeker met een amfiboliet te maken.
 

Dioriet - Zwerfsteen van Sellingerbeetse (Gr.).   Strikt genomen bestaan diorieten enkel uit plagioklaas, hoornblende en enige biotiet. In de praktijk blijkt dat ze daarnaast vaak ook enige kwarts bevatten.	Kogeldioriet - Zwerfsteen van Neuenkirchen (Dld.).   Kogelgesteenten ofwel orbiculieten zijn als zwerfsteen uitermate zeldzaam. Ze gelden als curiositeiten onder de zwerfstenen. Deze orbiculiet toont gezoneerde kogelachtige structuren, die gezien kunnen worden als zgn. proto-orbicules.
Kwartsdioriet - Zwerfsteen van Emsbüren (Dld.).   Diorieten met meer dan 5% kwarts noemt men kwartsdioriet. Vak valt het mineraal pas op onder de loep.	Kwartsdioriet, breukvlak - Zwerfsteen van Groningen.   Diorieten zijn wit-zwarte gesteenten. Om ze met het blote oog van gabbro's te onderscheiden geldt het ezelsbrugje dat diorieten voor 2/3 wit zijn en 1/3 zwart. Bij gabbro's is dat vaak andersom.
Pyroxeenhoudende dioriet - Zwerfsteen van Werpeloh (Dld.).   In zwerfstenen wordt pyroxeen vaak als augiet aangeduid. Diorieten bevatten doorgaans alleen hoornblende. Enkele typen voeren daarnaast ook een wisselend percentage augiet, op de foto te herkennen aan de onduidelijk begrensde, iets donker vlekken	Pyroxeenhoudende dioriet, breukvlak - Zwerfsteen van Werpeloh (Dld.). Op het breukvlak is de augiet te herkennen aan de ietwat bruinzwart gekleurde vlekken.
Kwartsmonzodioriet, porfirisch type - Zwerfsteen van Emmerschans (Dr.).   Monzodiorieten bevatten naast plagioklaas ook enige kaliveldspaat, in dit geval vergezeld van kwarts. Dergelijk samengestelde diorieten krijgen 'monzo' voor hun naam, in dit geval aangevuld met 'kwarts', omdat dit mineraal ook aanwezig is. Opvallend in het gesteente is een samengestelde megakrist van plagioklaas.	Kwartsmonzodioriet, porfirisch type, breukvlak - Zwerfsteen van Emmerschans (Dr.).   Monzodiorieten bevatten enige kaliveldspaat. Het mineraal is met het blote oog doorgaans moeilijk te zien. Het vormt kleine hoekige opvullingen tussen de overige mineralen.
Tonaliet - Zwerfsteen van Werpeloh (Dld.).   Bij meer dan 20% kwarts noemt men dioritische gesteenten tonaliet, naar de Noord-Italiaanse berg Monte Tonale, die uit dit gesteente bestaat. Als zwerfsteen zijn tonalieten bepaald niet algemeen. Ze zijn weinig opvallend.	Tonaliet, detail van vorige foto.   Tonalieten zien er uit als dioriet, wit-zwarte gesteenten dus, maar met veel kwarts. Verder bevatten ze vaak zwarte hoornblende en vooral biotiet.

Diorietzwerfstenen uit de keileem van de noordelijke Hondsrug.	Verweerde diorieten uit de keientuin in Borger (Dr.).
Zwerfstenen van dioriet uit de keileem van Eelderwolde (Gr.).	Zwerfstenen van dioriet uit de keileem van de Hondsrug bij Gieten (Dr.).

Terug