Waarnemingen aan het Hondsrugsysteem.
Het landschap van Noord- en Oost-Drenthe wordt bepaald door een reeks
parallel verlopende zandruggen en beekdalen. Tezamen vormen zij het
Hondsrugsysteem. Op de zandruggen vinden we het typische Drentse
landschap met zijn esdorpen en akkercomplexen, afgewisseld met percelen
bos en restanten heide. In groot contrast daarmee staat het landschap
van de naastgelegen beekdalen, dat een veel opener karakter bezit,
waarbij bewoning veelal ontbreekt.
Pingo’s en pingoruïnes.
Wat is het verband tussen pingo’s en onze Drentse vennen? Zo op het
oog niets. De ene is een bult in een koud landschap, de ander een
vriendelijk plasje met meestal pikzwart water. De werkelijkheid is veel
interessanter. Veel van onze Drentse vennen hebben wel degelijk met
koude bulten en ‘BarreTijden’ te maken. Maar dat is al heel lang geleden.
Enige verduidelijking is op zijn plaats.
Gebombardeerd door zandkorrels.
Landijs en rivierwater hebben onze zwerf- en grindstenen gevormd en
gefatsoeneerd. Bij transport door ijs is sprake van een geringe
afronding, alleen de scherpe kanten en hoeken van de steen worden
afgeschuurd. De oorspronkelijke vorm van het stuk rots is daarom aan
gletsjerkeien vaak nog goed te herkennen. Hoe anders is dit bij
rivierstenen. Alle scherpe kanten en uitstekende punten aan de stenen
slijpen tijdens het transport over de rivierbodem in korte tijd weg.
Daarom voelen grindstenen uit een rivier meestal zacht aan, ze zijn
glad geslepen en mooi afgerond.
De Eridanos en zijn barnsteen.
Op de aarde hebben continenten en oceanen een vaste plek., tenminste
zo lijkt het. Maar niets is zo veranderlijk als het aangezicht van de
aarde. Oceanen en gebergten zijn tijdelijke verschijnselen die
verschijnen en ook weer verdwijnen. Ook rivieren ontsnappen niet
aan dit lot.
Glinsterzand en zwarte klei.
Oude bodemafzettingen kom je eigenlijk alleen maar tegen in streken
als Oost-Twente, de Achterhoek en natuurlijk in Zuid-Limburg. Daar
loop je op grondlagen die in een grijs verleden zijn gevormd. In het
westen en noorden van ons land zijn de bodemlagen allemaal een
stuk jonger. Toch loop je op verschillende plaatsen in Groningen en
Noord-Drenthe, zonder het te merken, op zand dat er ook niet van
gisteren op vandaag ligt.
Zand uit alle windstreken.
Zand is bij ons overal te vinden. Het is zo gewoon dat we er niet bij
stil staan. Ga je naar een van de Waddeneilanden dan loop je er op.
Kinderen in de zandbak spelen er mee, wegen worden er mee aangelegd
en het is het hoofdbestanddeel van beton. Zo zijn er met zand nog veel
meer toepassingen op te noemen. Kortom op en met zand wordt geleefd,
gewoond en gebouwd. Zand is er, en dat is maar goed ook.