Dit type vulkaan wordt ook wel als tefravulkaan aangeduid. Het is
het meest primaire type vulkaan. Veel grote vulkanen beginnen
hun leven als slakkenvulkaan.
Verdieping
Tefra dient als verzamelnaam voor al het materiaal dat tijdens een vulkanische uitbarsting
uit de krater de lucht in geblazen wordt en weer naar beneden valt, ongeacht de samenstelling
en de grootte van de deeltjes.
![]() |
![]() |
Afwisseling van lapilli- en aslagen in weginsnijding in geërodeerde slakkenvulkaan oostelijk van El Portillo op Tenerife (Canarische eilanden). | Nauwelijks verkitte basaltische lapilli- en asafzettingen van een slakkenvulkaan bij Telde op Gran Canaria (Canarische eilanden). Het losse materiaal dat bij een vulkaanuitbarsting naar buiten geworpen wordt, noemt men tefra. Tefra kan uit grove lavabrokken bestaan, maar ook uit fijner materiaal. |
Slakkenvulkanen zijn maximaal een paar honderd meter hoog. Ze zijn
opgebouwd uit losse of met elkaar verkitte, kleine en grotere brokstukken,
sterk poreuze lava (scoria), die tijdens hun luchtreis stolden en vervolgens
op de helling van de vulkaan terecht kwamen. Het vulkanische materiaal
wordt ook wel ‘slak’ genoemd en is meest van basaltische samenstelling.
Het poreuze karakter van het uitgeworpen materiaal wordt veroorzaakt
door talrijke kleine gasholtes in de brokstukken. De kleur van
slakkenvulkanen is meestal roodbruin of bijna zwart.
![]() |
![]() |
Slakkenvulkaan bij Geria op Lanzarote (Canarische eilanden). | Slakkenvulkaan bij Geria in het vulkaanpark Timanfaya op Lanzarote (Canarische eilanden). |
![]() |
![]() |
Slakkenvulkaan van Guia de Gran Canaria in het noorden van Gran Canaria (Canarische eilanden). | Slakkenvulkaan met kraterrand op Tenerife. Op de achtergrond de imposante vulkaan Teide, die ruim 3700m hoog is. |
De vorm van Slakkenvulkanen is in het algemeen fraai kegelvormig,
met een van de wind afgekeerde, asymmetrische krateropening.
Slakkenvulkanen komen op heel veel plaatsen op aarde voor. Dikwijls
vormen ze parasitaire kegels op de hellingen van grote vulkanen. Fraaie
voorbeelden ervan zijn te zien op verschillende van de Canarische
Eilanden en in de Duitse Eifel. Men exploiteert ze veelal voor steenslag,
dat in allerlei gradaties voor wegaanleg en erfverharding wordt toegepast.
![]() |
![]() |
Fraai gelaagde afwisseling van basaltische lapilli- en aslagen in een oude groeve in een slakkenvulkaan bij Lomo de las Meseras, bij Telde op Gran Canaria. | Weginsnijding in een erosierestant van een slakkenvulkaan bij Telde op Gran Canaria. In de wand zijn voornamelijk lagen met losse poreuze basaltische slakken aanwezig, naast afzettingen waarbij lavaklodders met elkaar versmolten zijn. |
![]() |
![]() |
Helling van een slakkenvulkaan. Duidelijk is te zien dat de helling bezaaid is met kleine en grotere brokken. Afhankelijk van de frequentie en de duur van de opeenvolgende erupties wordt het vulkaanlichaam uit lagen opgebouwd. Veel stratovulkanen beginnen zo hun leven. | Basaltlava. Ontwijkend gas uit de vloeibare lava vormt kleine en grotere gasbellen.Tijdens de luchtreis stolt het materiaal tot een sterk poreus lavagesteente. Dit type scoria ontstaat heel vaak uit lava van basaltische samenstelling. Het is heter en ook vloeibaarder dan zuurdere typen. In tegenstelling tot puimsteen zijn de gasbellen hier vaak met elkaar verbonden; niet alleen zijn deze slakken zwaarder dan puimsteen, door het ontbreken van gesloten gasbellen drijft het vulkanische materiaal ook niet. |
Spatkegels
In sommige gevallen bevat basaltisch magma bij de uitbarsting zoveel
gas dat het vloeibare gesteente niet als lava uit de vulkaanopening vloeit,
maar in grote of kleinere klodders naar buiten wordt geworpen. De
lavaklodders nemen gedurende hun luchtreis meer of minder duidelijke
aerodynamische vormen aan voordat ze rond de krater neervallen. Vaak
zijn de lavaklodders bij het neervallen nog enigszins vloeibaar of
plastisch vervormbaar. Ze klonteren rond het eruptiepunt samen en
vormen vrij steile hellingen. Spatkegels zijn doorgaans niet erg groot.
Fraaie voorbeelden zijn te zien op het Canarische eiland Lanzarote.
![]() |
![]() |
Anak Krakatau. Het 'Kind van de Krakatau', zo noemt men de vulkaan die in de krater van de oude Krakatau is ontstaan. Tijdens de eruptie in 2002 werd voornamelijk los material uitgeworpen in de vorm van lavaklodders en onderweg gestolde lavabommen. Vooral bij avond en nacht leverde de uitbarsting een spectaculair schouwspel op. | Uitgeworpen lavaklodders van basaltische samenstelling zijn vaak niet geheel gestold als ze op de helling van de vulkaan terecht komen. Ze vervormen, plakken en vervloeien aan en met elkaar. Spatkegels zijn uit dergelijk materiaal opgebouwd. |